Wij behandelen in deze aflevering een onderwerp dat altijd voor animositeit en stress zorgt : verbouwingen. De perikelen rond verbouwingen blijken een universeel gegeven te zijn.
Als je in Italië ook maar iets wil aanpassen aan het gebouw, dan moet je een "geometra" onder de arm nemen; is een soort van veredelde landmeter die eigenlijk de rol speelt van architect in België.
Hij moet zorgen voor aanvraag van nodige attesten en vergunningen, technische ontwerpen maken en zorgen voor de opvolging van de werken zodat deze worden uitgevoerd volgens specificatie.
Het is de persoon die de wettelijke verantwoordelijkheid draagt voor correcte conceptie en uitvoering.
De geometra vraagt ook offertes op bij verschillende aannemers en checkt of er correcte prijzen worden gehanteerd.
Tot zover de theorie. Als steeds is de praktijk een heel ander paar mouwen.
Vooreerst is er alweer het taalprobleem. De geometra spreekt uitsluitend en alleen Italiaans. Dit zorgt dus voor hilarische toestanden bij het duidelijk maken van wat je wensen zijn; hier komt heel wat handen- en voetenwerk aan te pas.
Deze persoon is ook een kostelijke vogel en neemt een grote hap uit je verbouwingsbudget. Je mag toch rekenen op 10 à 20%.
En het toezicht op de werken, kan je ook wel ruim opvatten; hij komt af en toe eens opdagen als er een bepaald deel van de werken is uitgevoerd.
In mijn geval waren er bij de aanleg van het zwembad toch nogal wat onvoorziene kosten : voor de graafwerken moesten er zware machines bijgehaald worden om door de rotsgrond te gaan, wat niet voorzien was (beetje raar toch dat je als deskundige terzake zoiets niet anticipeert) en werd er tijdens de uitvoering beslist nog een aantal zaken uit te voeren, die niet inbegrepen waren in de offerte.
Met dat laatste is op zich niets verkeerd indien dit eerst ter goedkeuring wordt voorgelegd aan jou, als bouwheer. Bij mij werd dit beslist zonder mijn medeweten en zonder enige communicatie, zodat je hier pas achterkomt wanneer de eerste facturen binnenrollen en je bij controle ziet dat de kosten stukken hoger liggen dan voorzien.
De geometra denkt ook niet altijd echt mee met jou om de beste balans te vinden tussen kost en "sizing" van de werken. Ze hebben de neiging om steeds te gaan voor 0-risico, ook al is dit dan een grote oversize en zijn er heel wat economischere oplossingen die zeker even goed voldoen. Maar ja, het mag allemaal wat kosten want hoe duurder de werken, hoe beter je een hoge commissie kunt verantwoorden.
Dan het volgende echelon : de aannemers. Het is een publiekelijk geheim dat zij beschikken over 2 verschillende rekenmachines voor het opstellen van offertes : 1 voor de buitenlanders en 1 voor de Italianen. De eerste kan alleen werken met grote getallen.
Dit is natuurlijk ook wel het gevolg van de omstandigheden. Italianen zelf laten al niet snel grote werken uitvoeren en als ze dit toch doen is dit een processie van Echternach met oneindige discussies over kost en uitvoering zodat hier maanden en maanden overgaan alvorens een eerste steen wordt verlegd.
Als buitenlander heb je niet die tijd noch luxe : je kent de marktsituatie en de lokale gebruiken en regelgeving niet en bent de Italiaanse taal onvoldoende machtig om hier een discussie ten gronde te voeren.
Indien je al enkele jaren in Italië woont kan je dezelfde werken zeker stukken goedkoper laten uitvoeren omdat je ondertussen zelf weet welke de marksituatie is en je een netwerk hebt kunnen uitbouwen van Italianen werkzaam in de bouw (en dat zijn er zeer veel).
Maar ja, meestal moeten de verbouwingen net zorgen voor de generatie van inkomen en als je de tijd neemt om de situatie beter te leren kennen alvorens te beslissen, moet je ondertussen ook leven en dat kost ook geld.
Feit is dat een goede aannemer van goudwaarde is. Zij kennen de lokale situatie en het terrein door en door en kunnen je veel kosten besparen door mee te denken over economische, maar zeer degelijke oplossingen. Maar daarvoor moet je eerst hun vertrouwen winnen en bij een Italiaan gaat dit niet zo snel.
Maar eens hij je goed kent en voelt dat je absoluut correct ben, dan kan je hen veel, heel veel vragen en doen zij ook wel echt grote inspanningen om je te helpen.
Als je bvb. plant om zelf een aantal zaken uit te voeren, dan kunnen ze je enorm helpen met aankoop van materialen aan de beste prijs (zij negotiëren dan voor jou met kennis van zaken), transport van benodigde materialen en bijstand met raad voor al je technische vragen rond uitvoering.
Ikzelf heb zo een allerbeste band opgebouwd met mijn aannemer (een pracht van een kerel : een schild van graniet, maar met een peperkoeken hart), bij wie ik steeds terecht kan met al mijn vragen en die belagenloos logistiek bijspringt.
Mooi toch, dat de intermenselijke relaties het halen van de geldbelangen en dat geldt ook absoluut voor Italië.
Hier is het motto van "beter een goeie buur dan een verre vriend" absoluut van toepassing.
De uitvoering van de werken zelf.
Dit gebeurt voor grote delen in onderaanneming. De aannemer heeft zelf een beetje personeel, maar heeft dan voor elk type van werk zijn specifieke onderaannemer of zelfstandige.
Dit is nog heel typisch in deze streek van Italië : leven en laten laten en ons kent ons.
Dit heeft echter ook zijn keerzijde : degene die uitbesteedt vraagt onvoorwaardelijk commitment. Indien hij beslist dat morgen iets moet gebeuren; dan worden die mensen pas 's avonds verwittigd en ze kunnen maar beter geen "neen, ik kan niet" zeggen.
En hierdoor onstaat ook een soort van hiërachische pikorde : er zijn zij die vooral zeggen wat moet gebeuren en zij die het moeten uitvoeren en als je op het laagste trapje staat moet je hard werken voor een toch wel heel karig loon.
Heel veel zaken worden nog uitgevoerd, zoals het 30 jaar geleden gebeurde zoals bekisting opbouwen voor storten van beton : plank per plank, ijzerwerk ter plaatse vlechten, specie ter plaatse aanmaken, …
Ze nemen ook steeds een uitgebreide middagpauze; althans toch de personen van hogere pikorde : Zij nemen 's middags 1,5 tot 2 uur de tijd om te lunchen in één of andere bar of pizzeria. De lagere echelons bijven op de werf en eten hun lunch ter plaatse.
Dit is ook zo tijdens de wintermaanden, waarbij de werkdag maar een 7-tal werkuren telt (aankomen om 10u en vertrekken om 17u) en het dan toch wel zonde is om het mooiste deel van de dag 2 uur inaktief te zijn (denk ik), maar zo zijn de Italianen : geen stress; want vandaag niet gedaan wordt, doen we wel op een andere dag en ik zeg hier effectief "andere dag" en niet "morgen" want hun werkplanning is voor mij nog steeds een totaal misterie : soms werken ze een week aan een stuk quasi elke dag, ook zaterdag (wat hier heel normaal is) en zelfs zondag en dan zie je ze ineens niet meer voor 1 of 2 weken, omdat ze ergens anders iets dringends aan de hand hebben of andere (familiale) prioriteiten.
Zo hebben ze ook een aangeboren allergie aan regen : als er 1 druppel valt zijn ze weg; als er regen voorspeld wordt, komen ze zelfs niet opdagen. Heb eens gevraagd aan de aannemer : "waarom is dat ?". In Belgiê wordt er continu doorgewerkt zolang de kasseistenen niet uit de grond vriezen. Antwoord : "Is slecht voor de rug".
Rare jongens toch; het lijkt mij dat al dat manueel gesleur met materialen heel wat slechter is voor de rug.
Wat ook een regelmatig terugkerend gegeven is, is het ellenlange geplaver over pieteluttigheden.
Voor de meest ridicule en in mijn ogen onbelangrijke zaken, kunnen ze met 3-4 personen een halfuur staan discuciëren. Als je dit volgt dan denk je, dit komt nooit meer goed, want elk heeft een andere opinie en iedereen is ervan overtuigd dat zijn oplossing de beste is.
Maar dan opeens zijn ze, zonder dat er uitgesproken consensus is, opnieuw aan het werk en wordt dit toch uitgevoerd op een bepaalde uniforme manier. Ik meen dat hier opnieuw de pikorde speelt : als er geen consensus is, wordt het idee van het alfamannetje uitgevoerd, zonder dat dit ook effectief dient uitgesproken te worden.
Zoals aangegeven in vorige aflevering is ook de regelgeving hier weer een onontwarbaar kluwen.
Enkele voorbeelden :
je wil een extra boiler plaatsen : mag dit in hetzelfde lokaal als bestaande of niet. Volgens de ene wel, volgens de andere niet, want er dient een minimaal aantal kubieke meter ruimte te zijn per toestel, er moeten voldoende verluchtingsgaten zijn voor eventueel gaslek, ...
Ik heb zelf eens de hoogmoed gehad om de mormen te gaan opzoeken op internet; maar daar kreeg ik alleen maar een punthoofd van. Er wordt gegoochel met richtlijnen, normen, decreten, … dat het een lieve lust is en waarbij je al snel de bomen niet meer door het bos ziet.
Ik heb ook zelf mijn elektrische installatie uitgevoerd in nieuw appartement en uitgebreid in bestaande ruimtes. Ook hier is het voor veel zaken geheel onduidelijk wat directief en wat richtinggevend is. In België kan je een boekje kopen, waarin alles piekfijn staat uitgelegd; hier bestaat dat niet volgens mij; is te evident en als die kennis bij de vakman ligt, garandeert dit dat mensen terugschrikken om zelf iets te doen en laten ze het liever uitvoeren door een vakman.
De Italiaan is sowieso al totaal geen doe-het-zelver. In de bouwmarkten worden meer stoelen en tafels verkocht dan materiaal voor de doe-het-zelver.
En uiteindelijk moet je voor alles keuringsattest hebben en voor de boilers (we hebben er 4) was dit heel wat : brandweer voor de gastank, andere persoon en attest voor de gasleiding van tank naar technisch lokaal, andere persoon en attest voor plaatsing van de gasboiler en binneninstallatie, andere persoon en attest voor het meten van correcte werking boiler en registreren van uitstootwaarden van de verbrandingsgassen en zo kan ik nog even doorgaan; maar je hebt het begrepen : leven en laten leven en ons kent ons; éénieder heeft zijn exact afgebakend terrein en kent altijd wel iemand voor de andere domeinen van expertise.
Ter afsluiting, de moraal van het verhaal : verbouwen is steeds een heel gedoe en je weet dat ze graag doorrekenen voor jou als buitenlander. Maar ja, dat is nu éénmaal een "fact of live" en uiteindelijk beslis jij nog altijd of je wel of niet hiermee kunt leven en de werken laat uitvoeren; zolang je dan alvast maar zeker bent dat het goed en correct wordt uitgevoerd en geen knoeiwerk is. In die optiek is het wel heel belangrijk om een vertrouwenspersoon te hebben met kennis van zaken, dat kan evt via andere buitenlanders in de buurt die hier al langer wonen en meer ervaring hebben; maar die zijn dan ook al dikwijls besmet door het virus van : ik ken iemand die dat voor jou kan doen en dan is het ook niet altijd gegarandeerd dat je hiermee een optimale oplossing binnenhaalt. Die persoon is immers ook maar tussenpersoon en laat de werken ook uitvoeren door lokale vakmensen. Mijn devies is : probeer vooral persoonlijk te praten met je aannemer (zonder de geometra) en hierbij zelf aan te voelen of je goed zit. Start met een kleiner werkje en zie hoe de samenwerking daarbij verloopt. Als dit snor zit, maak dan van je aannemer je vriend en niet je vijand. Mijn persoonlijke ervaring leert dat dit geen utopie hoeft te zijn met een lokale Italiaanse aannemer.